آثار بزرگ سیاسی

زندگی در آثار بزرگ سیاسی

تا عبارت «آثار بزرگ سیاسی» بر زبان می‌آید، مفاهیمی مانند «قدرت»، «حکومت»، «دولت»، «عدالت»، «انقلاب»، «قانون»، «خشونت»، «دموکراسی»، «آزادی» و جز آنها در ذهن ما نقش می‌بندد. به‌واقع هم چنین است؛ آثار بزرگ سیاسی کتاب‌هایی هستند دربارۀ این موضوعات. اما اگر آثار دوران‌ساز سیاسی را یک‌جا و در بستر تاریخی‌شان ببینیم، چیزی ورای این موضوعات نیز دستگیرمان می‌شود، و آن روند هرچه پیچیده‌تر شدن ذهن آدمی‌ست معطوف به تدبیر و تمشیت حیات اجتماعی‌اش. انسان در آثار بزرگ سیاسی عینی‌ترین تجلیِ حقیقتِ بودنش در جهان را آشکار می‌کند. مثلاً، «قدرت» مفهومی انتزاعی نیست؛ اینکه «قدرت» در دست شاه یا ملکه‌ای باشد که تاج و تخت را از پدر به ارث برده، زمین تا آسمان فرق دارد با اینکه قدرت در دست فردی باشد که مردم او را برای دوره‌ای معین انتخاب کرده‌اند. فرقش را هم در زندگی آحاد مردم می‌توان به شکلی ملموس مشاهده کرد. بنابراین، تبیین قدرت و نوع حکومت در اثر سیاسی، نه‌فقط آیینۀ تمام‌نمای دورۀ تألیف آن اثر است، بلکه خود مشروعیت‌بخش و تحدیدکنندۀ روابط قدرت است، خواه در سطح بازیگران سیاسی، خواه در نسبت حاکم و محکوم. نتیجه اینکه آثار بزرگ سیاسی نه‌فقط حیات و ممات ما را بازمی‌گویند و بازمی‌نمایند، بلکه به آن شکل می‌دهند. کتاب کلاسیک «آثار بزرگ سیاسی» از این حیث مهم است که شماری از مهم‌ترین آثار سیاسی دوران مدرن را به‌روشنی شرح می‌کند و وقتی که کتاب را می‌خوانیم و می‌بندیم نه‌فقط با موضوعات و مضامین اندیشه‌های سیاسی آشنا می‌شویم، بلکه آن کلیت را به‌عینه پیش روی خود می‌بینیم. جالب توجه است که کتاب دو مؤلف دارد، از دو نسل. استاد (ژان ژاک شوالیه) آثار سیاسی را از «شهریار» ماکیاوللی تا «نبرد من» هیتلر شرح کرده است و کتاب اول‌بار در ۱۹۴۸ منتشر شده است. بعدها شاگرد و استاد بعدی (ایو گوشه) آمده بخش تازه‌ای به کتاب افزوده و مضامین جدیدتر را در آثار سیاسی پس از سال ۱۹۴۸ شرح کرده است. می‌توان تصور کرد که شاگرد فعلی و استاد بعدی نیز در آینده فصل تازه‌ای دربارۀ آثار جدیدتر به کتاب بیفزاید و منتشر کند. بدین‌سان، کتاب «آثار بزرگ سیاسی» درست مانند موضوع اصلی‌اش یعنی حیات اجتماعی انسان کماکان می‌بالد، چون اندیشیدن به موضوعات و مضامین سیاسی هرگز پایان نمی‌پذیرد.

تحریریۀ نشر نو