فیزیک و طبیعت

□ کتاب فیزیکدان بزرگ

گفته‌اند که دیدگاه انسان معاصر به طبیعت آن‌قدر نسبت به گذشته دگرگون شده است که تمامی روابط ما با طبیعت، حتی روابط هنرمندان با آن، باید بر اصول جدیدی استوار شود. در قرون پیشین، فلسفۀ طبیعیِ جمع‌وجوری دیدگاه‌های انسان را بیان می‌کرد، اما امروزه، نظرگاه انسان عمدتاً با علوم جدید و فناوری نوین معین می‌شود. به همین دلیل، بررسی مفهوم طبیعت در علم معاصر و به‌خصوص در فیزیک معاصر، نه‌تنها برای محققان علم، بلکه برای همه مهم است. دگرگونی‌های بنیادین دانش‌های نوین را باید نشانۀ تغییر در محوۀ زیست خود بدانیم و همین بر تمامی جنبه‌های زندگی ما اثر دارد.

ورنر هایزنبرگ، یکی از بزرگ‌ترین فیزیکدان‌های تاریخ بشر، در کتاب «فیزیک و طبیعت» تحول دیدگاه فیزیک مدرن نسبت به طبیعت را روایت می‌کند، از علیت و تفکر فلسفی می‌گوید، مفهوم طبیعت را در تاریخ علم پی می‌گیرد و به آراء پیشگامان فیزیک مدرن می‌پردازد. او معتقد است که فیزیک مدرن با کشفیات کپلر و گالیله و نیوتن تولد یافت؛ کشفیاتی که مؤلفهٔ بنیادی‌شان قطع رابطه با تصویر قرون وسطایی از طبیعت بود.

نکتهٔ بسیار مهم دیگری که هایزنبرگ بر آن تأکید دارد اهمیت آگاهی از فرهنگ کلاسیک و مطالعهٔ فلسفه و تاریخ اندیشهٔ غربی در آموزش دانشمندانی ا‌ست که فقط متخصص نیستند و می‌خواهند تبعات عملی و نظری کار خود را در بستر مجموعهٔ گستردهٔ فعالیت‌های بشری بسنجند.

تحریریۀ نشر نو